Obsesyonlarımızın kompülsiyonlara dönüşümü

Obsesyon

Kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, fikir ve dürtülerdir. Kişinin isteği dışında gelirler, kişi tarafından mantıkdışı olarak değerlendirilirler ve yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa yani anksiyeteye neden olurlar.

Kompulsiyon

Obsesyonların neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak üzere yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir.(Türk Psikiyatri Derneği)

Obsesif Nevroz ya da diğer adıyla ‘şüphe hastalığı’, önemli kısıtlamalara yol açan çarpıcı kompülsif bozukluklarla nitelenir: sürekli aynı şeyi düşünüp durma, obsesif düşünceler, istenmeyen eylemleri yapmaya zorlanma, bu düşünce ve eylemlerle mücadele etmeye yönelik çeşitli ritüeller, vb. (S.Freud, 1909)

Freud’a göre, OKB yaşayan kişiler de anksiyete oluşturan çözülememiş ödipal isteklerine bağlı bir çatışma içine girince, yaşadıkları sıkıntıdan kurtulabilmek için psikoseksüel gelişiminin anal döneme gitmesi şeklindedir. Gerileme, zorlanma durumlarında ruhsal gelişimin vardığı noktadan daha önceki dönemlere geri dönülmesidir (Laplanche ve Pontalis 1973) . Obsesyonel nörozda gerileme sorunu çözmez. Anal sadistik dürtüler birey için rahatsızlık verici olduğundan ve bunlara gerilemekle oedipal çatışmanın tam olarak üstesinden gelinemediğinden, hasta bu dürtülere karşı sürekli bir savaş vermek durumunda kalır. Obsesif kompulsif hastanın savunmaları önce oedipal çatışmaya yönelmiştir, sonra bunun yerini anal sadizm alır ve savunma bu dürtülere karşı devam eder. Sadistik eğilimler veya bunlara karşı savunmalar ile anal erotik dürtüler veya bunlara karşı savunmalar bu hastalığın değişmez bulgularıdır. Deskriptif yaklaşımda OKB’nin temel özellikleri olan obsesyonların ve kompulsiyonların bazıları bilinçdışı dürtülerin örtük ve çarpıtılmış ikameleridir; bazıları süperegonun dürtülere karşı tehditleridir; bazıları ise bu ikisi arasındaki çatışmayı ifade ederler (Fenichel 1945).

OKB BELİRTİLERİ NELERDİR?

Obsesyon ve kompulsiyonlar toplum-dan topluma, kültürden kültüre değişiklik gösterebilir. Ülkemizde ve tüm dünya toplumlarında en sık görülen obsesyon ve kompulsiyon türleri aşağıda örnekler verilerek sıralanmıştır.

Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu

Kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu

Cinsel içerikli obsesyonlar

Dini içerikli obsesyonlar

Simetri/düzen obsesyon ve kompulsiyonları

Dokunma kompulsiyonları

Sayma kompulsiyonları

Biriktirme ve saklama kompulsiyonları

Batıl itikatlar, uğurlu, uğursuz sayılar ve renkler

HER TAKINTILI DÜŞÜNCE YA DA DAVRANIŞ OKB MİDİR?

Yukarıdaki örnekleri okuduğunuzda aklınızdan “temiz, tertipli ve düzenli olmanın; güvenlik amacı ile kapıları, pencereleri kontrol etmenin ne zararı var, bunlar hastalık mı sayılmalı?” şeklinde düşünceler geçebilir. Elbette bu davranışları günlük yaşamımızda yapıyoruz ve hastalık olarak sayılmamalıdır. Ancak tıbbi açıdan bu şekildeki düşünce ve davranışların hastalık sayılabilmesi için günlük işlevlerimizi etkileyecek, kısıtlayacak, bozacak kadar şiddetli ve yoğun olmalıdır. Örneğin, bir ev kadınının temiz ve düzenli olması doğal olarak hastalık sayılmaz ama hemen her gün, günün her saatinde temizlik yapıyor, her gün çamaşır yıkıyor ve bu davranışları nedeni ile de çocuklarına onları sağlıklı bir biçimde yetiştirebilmek için yeterli zamanı ayıramıyorsa hastalık olarak değerlendirilebilmelidir. Bir kişinin otomobilinin camlarının kapalı, kapılarının kilitli olduğundan emin olması güvenlik nedeni ile garip karşılanmayabilir ama evinden tekrar tekrar çıkarak ya da yolda geriye dönerek cam ve kapıları kontrol etmesi dikkat edilmesi gereken bir durumdur(Türkiye Psikiyatri Derneği).

Sizde bu durum ile ilgili baş edemediğiniz bir durum olduğunu düşünüyorsanız alanında uzman bir psikologdan destek alabilirsiniz.

Uzm.Psk Ayşe DÖNERCE